چگونه یک طرح کسب و کار (business plan) برای فروشگاه اینترنتی خود بنویسیم؟

به نظر می‌رسد در عصر دیجیتال هر فروشگاه اینترنتی باید به‌ گونه ‌ای طراحی شود که با سلیقه مشتریان آن مطابقت داشته باشد، بنابراین باید برای فروشگاه آنلاین خود یک طراح کسب و کار خلاقانه و دقیق را طراحی کنید. تحقیقات نشان داده است که فعالیت 50 درصد از کسب ‌وکارهای جدید تنها پس از پنج سال متوقف می‌شود؛ زیرا برنامه دقیقی برای فعالیت‌های خود ندارند؛ بنابراین اگر ایده ای برای راه ‌اندازی کسب ‌و کار خود دارید با نوشتن یک برنامه برای آن می‌توانید با اطمینان بیشتری کار خود را شروع کنید و آن را توسعه دهید.

یک طرح کسب و کار برای فروشگاه اینترنتی معمولاً به صورت یک کتابچه همراه با توضیحات مفصل درباره یک کسب و کار است. عناوین اصلی این طرح شامل:

• خلاصه اجرایی
• ساختار شرکت
• محصولات
• عملیات
• تجزیه و تحلیل بازار
• استراتژی بازاریابی
• برنامه مالی

با یک طرح کسب و کار مکتوب، می‌توانید در یک مسیر درست گام بردارید و ترغیب می‏شوید بهتر و مؤثرتر به اهداف خود دست یابید.

پس از آشنایی مفهوم طرح کسب و کار، اکنون در ادامه قصد داریم به ساختار و بخش‌های مختلف آن بپردازیم. نکته ای که باید در ابتدا به آن توجه کنید این است که هر طرح کسب و کار منحصر به فرد است؛ زیرا با توجه به چشم انداز مالک کسب و کار و اهداف آن تدوین می‌شود. هدف از این مقاله ارائه یک دیدگاه یا ایده کلی درباره اجزای فروشگاه آنلاین شما است که شما باید در این طرح گنجانده شوند؛ اما قبل ارائه توضیحات مفصل در مورد ساختار این طرح، ابتدا در مورد اهداف نوشتن آن بحث می‏‌کنیم.

 

 

 سؤال این است که چرا داشتن یک طرح کسب و کار خوب است؟

 

 دلایل زیادی برای نوشتن طرح کسب و کار یک فروشگاه اینترنتی وجود دارد، یکی از مهم‌ترین دلایل این است که می‌توانید به طور انتقادی در مورد هر یک از ویژگی‌های مهم شرکت خود فکر کنید و به این سؤالات پاسخ دهید:

• به چه هدفی می‌خواهم برسم؟
• چگونه می‌توانم به این هدف برسم؟
• چه پیامی می‌خواهم منتقل کنم؟
• لحن و نحوه بیان من در کسب و کارم چگونه باید باشد؟

 

شما باید قبل از شروع راه اندازی فروشگاه آنلاین، در مورد پاسخ به این سؤالات عمیقاً فکر کنید. با انجام این کار می‌توانید تمام موانع و محدودیت را شناسایی کرده و از بروز مسائل و مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. علاوه بر این، زمانی که قصد دارید سرمایه موردنیاز را از منابع خارجی تأمین، طرح کسب و کار بسیار مفید است. وقتی شما اهداف کسب و کار خود را به طور واضح مشخص کنید و تأیید کنید که پتانسیل سودآوری دارد، کسب و کار شما برای سرمایه گذاران قابل اطمینان و جذاب خواهد بود. سایر دلایل تدوین طرح کسب و کار برای یک فروشگاه اینترنتی عبارتند از: برنامه ریزی فعالیت‌ها، ارزیابی ایده، انجام تحقیقات و بررسی‌ها، استخدام افراد و مشارکت با سایر افراد.

 

برنامه ریزی فعالیت‌ها

 

شما باید از ابتدا توضیحاتی در مورد زمان و پول نیاز، دامنه فعالیت و منابع موردنیاز فروشگاه آنلاین خود ارائه دهید.

 

ارزیابی ایده 

 

با نوشتن طرح کسب و کار می‌توانید شانس موفقیت کسب و کار آنلاین خود را پیش بینی کنید. علاوه بر این قادر خواهید بود نقاط قوت و ضعف ایده خود را به خوبی تشخیص دهید.

 

انجام تحقیقات و بررسی‌ها

 

برای نوشتن یک طرح کسب و کار باید تحقیقات و بررسی‌های کاملی را انجام دهید. با انجام این تحقیقات اطلاعاتی را به دست خواهید آورد که احتمالاً برای کسب و کار، استراتژی‌های فروش و بازاریابی شما بسیار مهم هستند.

 

استخدام

 

از دیگر از دلایل نوشتن طرح کسب و کار به اشتراک گذاری مأموریت و چشم انداز خود را با سایر افرادی است در تیم شما مشغول به کار هستند. همچنین می‌توانید درک کنید افراد با چه خصوصیات و مهارت‌هایی می‏توانند در فروشگاه آنلاین شما کار کنند.

 

مشارکت با سایر افراد

 

معمولاً برای راه اندازی یک کسب و کار مشارکت با دو نفر یا بیشتر لازم است. با یک طرح کسب و کار می‌توانید تشخیص دهید آیا به شریک نیاز دارید یا خیر و اگر نیاز دارید چگونه باید با هم همکاری کنید (به خصوص در مراحل اولیه رشد کسب و کار.)

 

 

در هنگام نوشتن طرح کسب و کار فروشگاه اینترنتی خود به موارد زیر توجه کنید:

 

• تجزیه و تحلیل رقابت

 

 هنگام برنامه ریزی برای یک کسب و کار، بررسی وقایع و شرایط بازار بسیار مهم است؛ زیرا می‌توانید اطلاعات کلیدی را در مورد نقاط قوت و ضعف بازار رقابتی خود کسب کنید.

 

• تجزیه و تحلیل SWOT

 

با این تجزیه و تحلیل می‌توانید دقیقاً نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو، و مزیت رقابتی خود را در بازار تشخیص دهید و یا می‌توانید ابعادی را که نیاز به بهبود دارند، شناسایی کنید. برای اینکه این تحلیل را به طور واضح و منسجم انجام دهید، بهتر است یک فضای چهار بخشی ایجاد کنید و هر یک از موارد را با استفاده از بالتهای خاص مشخص کنید.

 

• حمل و نقل فروشگاه

 

 برای تحویل هر کالایی به مشتری به یک سیستم لجستیک نیاز دارید. این بخش از کسب و کار شما در جذب مشتری نقش زیادی دارد؛ زیرا هر چه لجستیک و حمل و نقل شما کارآمدتر باشد، مشتریان شما رضایت بیشتری خواهند داشت.

 

اجزای طرح کسب و کار برای یک فروشگاه اینترنتی

 

هر طرح کسب و کار منحصر به فرد است و اهداف و نیازهای خاصی را دنبال می‌کند. با این وجود تمام طرح‌های کسب و کار برای فروشگاه‌های اینترنتی، دارای چند بخش مشترک هستند:

 

• خلاصه اجرایی

 

همانطور که از نام این بخش مشخص است، باید توضیحاتی در مورد  فروشگاه آنلاین و عناصر کلیدی آن ارائه دهید. این بخش دربردارنده مأموریت و اهداف اصلی کسب و کار شما است. هرچه اهداف شما واضح‌تر و با جزییات بیشتری مشخص شوند، شما بهتر مسیر خود را پیدا خواهید کرد. همچنین در این قسمت باید نوع پلتفرم فروشگاه آنلاین خود را مشخص کنید و در مورد محصولاتی که ارائه می‌دهید به طور مختصر توضیح دهید. علاوه بر این در این قسمت به عواملی که باعث خاص شدن و متمایز شدن فروشگاه آنلاین شما نسبت به سایر فروشگاه‌ها می‏شوند، به طور مختصر توضیح دهید.

 

• توضیحات شرکت

 

وقتی می‌خواهید از اصول اولیه نوشتن طرح کسب و کار پیروی کنید، باید در این بخش فهرست افرادی را که می‏خواهید در کسب و کار شما مشغول به کار شوند، بنویسید تا تشخیص دهید چه کسی کدام وظیفه را بر عهده دارد. با این کار، علاوه بر تشخیص مسئولیت افراد می‏توانید صلاحیت‌ها و مهارت‌های موردنیاز برای آن‌ها را نیز شناسایی کنید. علاوه بر این، در این بخش باید مدل کسب و کار شرکت تحت مدیریت خود را مشخص کنید. به عنوان مثال آیا شما به دنبال راه اندازی کسب و کار به صورت انفرادی هستید یا میخواهید یک شرکت سهامی عام یا خاص را اداره کنید؟

 

• تجزیه و تحلیل بازار

 

قبل از ارائه محصول یا خدمت خود، حتماً زمانی را برای تجزیه و تحلیل بازار صرف کنید تا بتوانید مشتریان بالقوه خود را بهتر بشناسید. برای درک مشتریان خود باید به این سؤالات پاسخ دهید:

• آن‌ها چه کسانی هستند و چند سال سن دارند؟
• آن‌ها نماینده چه مشاغلی هستند؟
• آن‌ها از کدام رسانه های اجتماعی یا پلتفرم‌های آنلاین استفاده می‌کنند؟
• آن‌ها به دنبال خرید چه چیزی هستند؟
• آن‌ها به چه نوع محصولات یا خدماتی علاقه دارند؟ (علاوه بر این باید در مورد ترندهای صنعتی که می‌خواهید در آن فعالیت کنید، تحقیق نمایید تا در مسیر درستی محصولات خود را ارائه دهید.)
• آیا مشتریان در سال آینده هم متقاضی محصولات شما هستند؟
• آیا بازار هدف شما محدود به افراد خاصی است یا در آینده تغییر خواهد کرد؟
• آیا پل فرم فروشگاه اینترنتی شما کارایی دارد؟

با پاسخ دقیق و واضح به این سؤالات می‌توانید در طرح کسب و کار خود، اطلاعات ارزشمندی در مورد امکان سنجی و پایداری کسب و کار خود ارائه دهید.

 

 

• محصولات

 

به نظر می‌رسد پایه و اساس فروشگاه آنلاین شما محصولات شما است. حتماً باید نوع و مشخصات محصول یا خدمتی را که می‌خواهید عرضه کنید، مشخص نمایید. حتماً ویژگی‌ها و مزایای آن شرح دهید. برای نوشتن این بخش به بهترین شکل، پیشنهاد می‏کنیم به این سؤالات پاسخ دهید:

• محصول اصلی شما چیست؟
• چه چیزی آن را نسبت به سایر محصولات مشابه متمایز می‌کند؟
• چگونه محصول به دست شما می‌رسد؟
• از چه موادی ساخته شده است؟
• قیمت آن چقدر است؟
• آیا محصول شما فصلی هستند؟
• آیا محصول شما یک محصول با دوام است؟ و چه مدت دوام دارد؟

 

• استراتژی بازاریابی

 

در مرحله بعدی تدوین طرح کسب و کار فروشگاه اینترنتی خود باید در مورد شیوه ها و ابزارهای مورد استفاده برای جذب مشتریان توضیح دهید. شما باید در مورد نحوه جذب، تبدیل و حفظ مشتریان توضیحات کاملی را ارائه دهید. در این بخش باید به ابزارهای زیر بپردازید:

• سئو (بهینه سازی موتور جستجو)
• روابط عمومی
• استراتژی ایجاد محتوا
• موتورهای جستجو
• رسانه های اجتماعی (مانند لینکدین، فیسبوک، اینستاگرام)
• بازاریابی ایمیلی
• تبلیغات

علاوه بر این ایجاد وفاداری در مشتریان یکی دیگر موارد مهم در این بخش است. شما باید مشخص کنید که وقتی مشتریان مجدداً از شما خرید می‌کنند چه جایزه یا امتیازی دریافت می‌کنند. آمارها نشان داد، 58 درصد از مشتریانی که جز برنامه وفاداری یک برند هستند، حداقل از آن برند یک‌بار در ماه خرید می‌کنند؛ بنابراین با یک استراتژی بازاریابی مفید و مؤثر، فروشگاه اینترنتی شما به طور پایدار به رشد خود ادامه خواهد داد.

 

• فرآیندها

 

برای تحویل موفقیت آمیز محصول به مشتری، باید یک فرآیند دقیق و کارآمد را اجرا کنید؛ بنابراین باید در مورد این فرآیند در طرح کسب و کار خود توضیح دهید. شما باید در این بخش به مواردی چون وب‌سایت فروشگاه آنلاین خود، فرآیند حمل و نقل، فرآیند پرداخت، نحوه کار با کارکنان و تیم مدیریت، تأمین کنندگان و پیک‌ها توجه کنید. وقتی فرآیندهای کاری شما بدون هیچ مانع و مشکلی انجام شوند نتیجه نهایی کار شما عالی خواهد بود و موفقیت کسب و کار شما در آینده تضمین خواهد شد.

 

 

• تأمین مالی

 

به دلیل اینکه تأمین مالی کار ساده ای نیست. باید حتماً در طرح کسب و کار خود به این موضوع بپردازید. بدون پول و سرمایه، شما نمی‌توانید کسب و کار خود را راه اندازی کنید؛ بنابراین توجه به آن اهمیت زیادی دارد. وقتی شما امور مالی فروشگاه اینترنتی خود را برنامه ریزی کنید، می‏توانید از وقوع هزینه‌های غیرمنتظره جلوگیری ‌کنید یا اگر می‌خواهید از منابع خارجی تأمین مالی کنید، کسب و کار شما ازلحاظ مالی شفاف و قابل توسعه به نظر می‌رسد. این بخش از طرح کسب و کار با توجه به اهداف، مشتریان و اندازه کسب و کار می‌تواند ساده یا پیچیده باشد؛ اما به طور کلی سه مورد باید در این بخش گنجانده شود:

• صورت سود و زیان
• ترازنامه
• صورت گردش وجوه نقد

 با این وجود، می‌توانید سایر اطلاعاتی را که موردنیاز است در این بخش ذکر کنید.